مقاله

مشاوره روانشنااسی و روان درمانی چیست

اما پرسشی که در این بین مطرح است اینست که آیا آنگونه که برخی می پندارند،

 صرفا با افراد ناتوان و دارای اختلالات روانی سروکار دارند؟

آیا تنها افراد مبتلا به جنون و دارای نقایص عصبی به مشاوره روانشناس مراجعه می کنند؟

واقعیت آن است که سالهاست این افکار و باورهای اشتباه به فراموشی سپرده شده است.

چرا که روان شناس با همه جنبه های زندگی انسان ارتباط دارد.

به همان اندازه که جامعه پیچیده تر شده، روانشناسی هم به صورت روزافزونی نقش مهمتر و تاثیرگذارتری در حل مسایل آدمی بازی کرده است.

به اعتقاد بسیاری از روانشناسان، روانشناسی« علم رفتار » است و  به مطالعه علمی رفتار می پردازد.

در این تعریف، رفتار شامل تمامی اعمال قابل مشاهده از قبیل حرکات، گفتار،

تغییرات فیزیولوژیکی و حتی فرایندهایی که حاصل استنباط هستند، همچون تفکر و رویا می باشد.

 بالینی و مشاوران، با استفاده از اصول و تکنیکهای روانشناختی و فنون روان

درمانی، به دنبال تغییر، اصلاح و درمان مشکلات عاطفی و رفتاری هستند.

علاوه بر این روان درمانگر به دنبال تقویت، رشد و تکامل جنبه های سالم و مثبت شخصیت می باشد.

اصل اساسی در روان درمانی، رابطه عاطفی و انسانی است که بیمار و متخصص با یکدیگر برقرار می کنند.

اهداف روان درمانی

تغییرالگوهای آسیب زای رفتاری، بهبود احساس ارزشمندی و حل و فصل تعارض ها

روان درمانی به یاد گرفتن در مورد خودتان کمک می کند.

در بعضی از موارد، شما یاد می گیرید که چگونه گذشته را درک کرده و با زمان حال تطبیق دهید.

در موارد دیگر شما از آن دسته از پاسخ روانشناسی های تان که مشکلاتی را در زندگی شما ایجاد می کنند، آگاه شده و شیوه های تغییرآنها را یاد می گیرید.

 

چگونه یک درمانگر انتخاب کنم؟

درمانگر شما باید شخصی باشد که در حضور او احساس آرامش کنید.

روان درمانگر ها شامل افراد زیر هستند: روان پزشکان، روان شناسان، پرستاران روان پزشکی، مددکاران اجتماعی و مشاوران آموزش دیده.

حتی با وجود کمک گرفتن ازدیگران هم، پیدا کردن یک درمانگر خوب امر بسیار شخصی می باشد.

مراقب باشید درمانگران زیادی وجود دارند که صلاحیت کافی برای این کار ندارند.

مطمئن باشید شخصی که شما به عنوان یک درمانگر انتخاب می کنید، حتماً دارای مجوزکارباشد و اعتبار کافی برای این امر داشته باشد.

انواع رویکرد های درمانی

امروزه انواع بسیاری از درمان ها مورد استفاده قرار می گیرد. انواع درمان هایی که متداول تراست، عبارتند از:

رفتاردرمانی شناختی

درمانگر به شناختن نگرش های غیر واقعی تان نسبت به خود، دنیا و آینده کمک می کند. این درمان به شما در تشخیص روش های فکری نادرست کمک می کند.

شما الگوهای رفتاری و فکری جدیدی پیدا خواهید کرد که شما را به سوی زندگی سالم تر رهنمون می کند.

درمان متمرکز بر درمان جو (روان درمانی بی رهنمود)

درمانگر به حرف های شما گوش می دهد و به شما در فهمیدن بهتراحساسات کمک می کند.

روانکاوی

درمانگر با هدف کشف تجارب و احساسات نیمه آگاه و عمیق مربوط به دوران کودکی به شما گوش می دهد.

شما معمولاً درمانگرتان را هر هفته چهار بار یا بیشتربرای چندین بار ملاقات می کنید.

روان درمانی پویشی

در این روش درمانگر بدون استفاده از روانکاوی رسمی، احساسات ناخود آگاه شما را به آگاهی آورده و آن را تعبیر و تفسیر می کند.

این نوع درمان، اغلب متضمن این است که هر چه به ذهن تان می آید، بگویید. (تداعی آزاد)

پسیکودرام (نقش گذاری روانی)

از این نوع درمان برای بیان احساسات پنهان استفاده می شود.

از شما خواسته می شود در نقش مردم مختلفی که در زندگی تان وجود دارند، بازی کنید و خود رابه جای آنان قراردهید.

این روش هم می تواند به صورت گروهی انجام شود و هم به صورت دو نفره.

مشاوره زناشویی

درمانگر زن و شوهر را به بهبودی روابط شان تشویق می کند و به آنها در فائق آمدن بر مشکلات زندگی شان کمک می کند.

هر دو نفر (زن و شوهر) برای یاد گرفتن الگوهای رفتاری جدید تلاش می کنند.

گاهی اوقات زوج، پیمان یا توافق نامه ای مبنی بر چگونگی تغییر رفتارشان می نویسند.

روان درمانی خانواده

این شکل روان درمانی به جای توجه به تک تک اعضا، خانواده را به عنوان یک کل مورد توجه قرار می دهد.

این روش بر این عقیده استواراست که شخص مشکل دار را جدای از محیط خانوادگی اش نمی توان شناخت.

درمانگر بیان آزاد احساسات را بین افراد خانواده تشویق می کند.

روان درمانی خانواده اغلب برای خانواده هایی که دارای بچه هایی با مشکلات رفتاری هستند و نیز برای خانواده هایی که با سوء استفاده جنسی،

بیماری های خطرناک و سایرحوادث آسیب زا مواجهند، مناسب می باشد.

گروه درمانی (روان درمانی گروهی)

یک گروه حدوداً از هشت نفر که مشکلات یکسانی دارند و به طورمنظم با درمانگر ملاقات می کنند، تشکیل می شود.

آنان در مورد مشکلات شان با یکدیگر و با درمانگر مذاکره می کنند.

گروه درمانی بیشتر برای مسائل رفتاری مانند مشکلات شخصیتی، استفاده از الکل و مواد مخدر، اختلالات در خوردن و انواع مشخصی از افسردگی کاربرد دارد.

روان درمانی چه مدت وقت می گیرد؟

ممکن است روان درمانی جلسات محدودی وقت بگیرد و یا سالیان زیادی طول بکشد.

این مساله روانشناس بستگی به وسعت مشکلات شما و اهدافی که درمعالجه دارید و لحظه به لحظه پیشرفت تان را تشخیص می دهید.

شما باید به طورجدی در مورد این که چه مدت تحت درمان باشید، تصمیم بگیرید.

تصمیماتی که شما (نه درمانگر) می گیرید، روی زندگی تان تأثیر مهمی دارد.

انواع مشاوره

بر حسب ویژگی های مراجعان (جمعیت شناختی، اجتماعی، اقتصادی، قومی، نیاز ها) و نیز زمینه های مورد رسیدگی، انواع مختلفی از مشاوره قابل تعریف است.

آشنایی با انواع مشاوره به کاربرد نظریه ها و روش های مناسب کمک می کند.

از آنجا که بحث تفصیلی در مورد هر کدام از انواع مشاوره در این نوشتار امکان پذیر نیست، تنها به ذکر برخی از آن ها بسنده می گردد.

مشاوره در بحران (در مواردی مانند خودکشی، ابتلا به بیماری شدید یا نقص عضو، طلاق)،

مشاوره تسهیلگرانه (برای مسایلی مانند جایگزینی شغلی، مشکلات تحصیلی،

سازگاری زناشویی)، مشاوره پیشگیری (مانند آموزش جنسی، پرورش مهارت های روانی ـ اجتماعی، رفتار های پیشگیری کننده از مشکلات بهداشتی)،

مشاوره تکاملی (کسب خود پنداره مثبت، احساس و کسب هویت، آمادگی برای قبول و انجام مسئولیت والدی)،

مشاوره استخدامی (انتخاب شغل، تغییر شغل، سازگاری شغلی) ، تصحیحی (در زمینه اصلاح رفتار مجرمان و بزهکاران، کارگماری)،

توانبخشی (شامل مشاوره افرادی که نقص عضو یا معلولیت دارند)، مشاوره خانواده و ازدواج (در زمینه هایی مانند انتخاب همسر، تربیت و مراقبت از فرزندان، حل اختلافات خانوادگی)،

مشاوره روحانی (شامل پاسخگویی به مسایل دینی و معنوی)،

مشاوره با اقشار خاص (سالمندان، نوجوانان، زنان، معتادان)، مشاوره فردی و گروهی .

هر چند مشاوره اغلب به عنوان یک رابطه دو نفری، بین مشاور و مراجع، تعریف می شود،

به صورت گروهی، برای کسانی که تجربه ها و مسایل مشترکی دارند، نیز قابل اجراست.

گروه های دانش آموزان، معتادان، بزهکاران، و . . . مواردی هستند که مشاوره گروهی با آنان سودمند می باشد.

با این وصف مشاوره گروهی عبارت است از :

"یک فرایند دو جانبه انسانی که در آن مشاور و یک گروه همسان به بررسی مشکلات، احساسات، نگرش ها و ارزش ها می پردازند ،

و کوششی است در جهت تعدیل و اصلاح نگرش ها و ادراکات افراد تا بتوانند در مورد مسایل و مشکلات تکاملی خود بهتر و موثرتر عمل نمایند"

سازماندهی جلسات

 مراحل کار

گامهای زیر یک نقشه راهنما برای اجرا و هدایت جریان مصاحبه ارائه می دهند. هر چند این مراحل الگویی برای اولین جلسه مشاوره است، بسیاری از آن ها در جلسات پیگیری نیز قابل استفاده اند.

1) برقراری رابطه

با سلام و خوش آمدگویی به مُراجع احترام گزارده واز او دعوت کنید در جای مناسب و راحتی بنشیند.

سپس جلسه مشاوره را با روشن کردن موارد زیر شروع کنید :

شما که هستید، جایی که کار می کنید، وظیفه شما در ارتباط با مُراجعان، هدف از این ملاقات، زمان جلسه و محدوده زمانی کار.

2) آشنایی با مراجع و انتظارات او

مُراجع را برای معرفی خود (آنگونه که مایل است)، صحبت کردن، بحث و بیان انتظاراتش ترغیب نمائید.

3) متمرکز کردن جلسه

برای این منظور با مشارکت مراجع، موضوع جلسه را مشخص و هدف (های) کوچک، ویژه و دست یافتنی را برای آن تنظیم نمائید.

این کار بویژه زمانی که مشاور، تشخیص دهد چند جلسه برای رسیدگی به مسئله لازم است، مفید می باشد.

4) کسب اطلاعات و کاوش در باره مسایل،نیازها و نگرانی های مراجع

این منظور با ترغیب مراجع به صحبت کردن و طرح سوالات مناسب و برانگیزاننده، حاصل می شود.

همچنین حدود اطلاعات او را در باره وضعیت خودش بسنجید.

با سنجش اطلاعات و آگاهی مُراجع در آغاز فرایند، اطلاعات غلط را می توان تصحیح، و کمبود ها را رفع نمود.

5) شناسایی نگرش، ادراک و باور های مراجع در باره مسئله

در این مرحله نحوه تعبیر و تفسیر، دیدگاه، احساسات و باورهای مُراجع در باره ابعاد، علل، آثار و نتایج مسئله مورد بررسی قرارمی گیرد.

مثلا با طرح این سوال که " نظر شما در باره . . . (درمان جراحی، استفاده از روان درمانی . . .) چیست ؟"

این امکان فراهم می شود تا نظرات و باور های مُراجع آشکار شود و اطلاعاتی در باره احتمال پذیرش و تمکین Compliance او به دست آید.

6) کمک به مراجع برای رتبه بندی مسایل و نگرانی های خود با گفت و گو به مُراجع کمک کنید.

تا مسایل و مشکلات خود را به ترتیب اهمیت یا شدت رتبه بندی و به عبارتی اولویت بندی کند.

این کار :

•اضطراب فرد را به حد قابل کنترلی کاهش می دهد

• به مردم کمک می کند که مسایل خود را مشخص و روشن نمایند

•به تنظیم اهداف مشخص و قابل دستیابی و کسب احساس کنترل کمک می کند

• با شناخت و حل موفقیت آمیز یک مسئله، اغلب تجربه مفیدی برای رسیدگی به / و حل مسایل دیگر حاصل می شود.

7) یاری کردن مراجع در اتخاذ تدبیر برای حل مسئله;

  از طریق :

•  بازشناسی مسئله;  قادر ساختن مراجع برای اینکه از منظری دیگر نیز مسئله را بررسی کند.

کاوش در منابع و روش های فراهم برای مراجع برای حل مسئله;

  شامل تجربه و نحوه عمل آنان در گذشته هنگام مواجهه با مسایل، افرادی که برای یاری و حمایت مراجع در دسترس هستند . . .

•کمک به مُراجع برای تنظیم هدف (ها) و شناسایی راه حل های ممکن

•یاری کردن مُراجع برای تصمیم گیری جهت انتخاب راه حل مناسب

•کمک به او در تهیه یک برنامه عملی یا طرح کار برای انجام تغییر

•دعوت به همکاری یا درگیر ساختن اعضای تیم مراقبت بهداشتی هنگامی لازم و ممکن باشد.

این کار به کاهش فشار بر اعضا و افزایش طیف مداخلات و راه حل های مفید کمک می کند.

8) ارزیابی جلسه

براساس آنچه دیده و شنیده شده است از جوانب مختلف (عاطفی، طبی، اجتماعی، تحلیل و تدبیر مسئله، پیشرفت کار) جلسه را تا پایان ارزیابی کنید.

9) اختتام جلسه

خاتمه دادن به جلسه به نحو مناسب به اندازه آغاز کردن آن مهم و بر فرایند مشاوره موثر است. این کار شامل نکات ذیل است :

• خلاصه کردن آنچه دیده و شنیده شده، ضمن توجه به نقاط ضعف و قوت شناسایی شده
• تصمیم گیری مُراجع و مشاور
•  تصمیم گیری به مواردی مانند مراجعه مجدد به مشاور و ادامه جلسات مشاوره، انجام دادن یا ندادن آزمایشات، رجوع به و گفت و گو با پزشک، در میان گذاشتن با خانواده و . . . مربوط می شود.

همچنین، مشاور باید تصمیم بگیرد که آیا او فرد مناسب برای رسیدگی به مسئله مراجع است ؟

با چه کسی در باره مسئله گفت و گو کند ؟،

فاصله بین جلسات مشاوره چقدر باشد ؟

مشاوره روانشناسی

مشاوره روانشناسی  یکی از شاخه های کاربردی روانشناسی است.

به عبارت دیگر، مشاوره روانشناسی، کاربرد روانشناسی در زمینه ? کمک به افراد بهنجار برای حل مشکلات آنان، یا کاربرد روانشناسی در مشاوره است.

مشاوره روانشناسی رشته ای تخصصی است که با روانشناسی بالینی، دارای وجوه مشترکی است.

روان شناس مشاوره معمولاً کمک به افرادی را که مریض نیستند، به عهده داردو معمولاً در سازمان های غیرپزشکی اشتغال دارد؛

در حالی که روان شناسان بالینی معمولاً با افرادی که از نظر روانی، بیمار محسوب می شوند،

کار می کنند و علاقه دارند که دربیمارستان ها و گروه های پزشکی خدمت کنند.

روانشناسان مشاوره در کمک به افراد بهنجار، از تکنیک های روان درمانی نیز استفاده می کنند،

و بیشتر در دفاتر مشاوره ی خانوادگی و مشاوره ی زناشویی، مدارس و دانشگاه ها اشتغال دارند.

تعریف مشاوره از دیدگاه بلوخر وبیگز

بلوخر وبیگز (1983) روان شناس، مشاوره را چنین تعریف می کنند:

شاخه ای از علم روانشناسی، و تخصصی در مبادرت حرفه ای به کار روانشناسی است.

مشاوره روانشناسی به عنوان یک رشته ? علمی، خصوصاً در زمینه های زیر، از علم روانشناسی استفاده می شود و به آن کمک می کند:

1. رفتار شغلی، شامل رشد علایق، نگرش ها، ارزش ها، واستعدادهای شغلی و رابطه ? آنها با رضایت و کارآیی شغلی.
2. شناخت و کمک به افزایش رشد شناختی انسان، و رابطه ? آن با حل مسأله، تصمیم گیری و قضاوت.
3. یادگیری انسان و تغییر رفتار، به ویژه در زمینه? کسب، انتقال، و حفظ رفتارهای موفق و مسلط در طول زندگی.
4. ارتباط های انسانی و رفتارهای بین فردی، به ویژه در بین اعضای خانواده و سایرگروه های اولیه که برفرآیند رشد مؤثرند.
5. تطابق بهینه ? فرد با محیط، به ویژه در خانواده، محیط های آموزشی، شغلی و اجتماعی که به سلامت، نشاط و رشد مداوم انسان مربوط می شود.

روانشناس مشاوره، به عنوان یک متخصص، با استفاده از دانش خود درباره ? رفتار انسان، به

مردمی که در شرایط گوناگون قرار دارند، کمک می کند.

روانشناس مشاوره به مشاوره ? فردی و گروهی در زمینه های مختلف از قبیل طرح ریزی تحصیلی و شغلی، حل مسائل شخصی و تصمیم گیری،

مشکلات خانوادگی و سایر فعالیت هایی می پردازد که به «پربارسازی» رشد و کارایی شخص مربوطند.

مشاوره روانشناسی همچنین بر پیش گیری، رفع و درمان موانع رشد شخصی تأکید می ورزد؛ موانعی که در برابر تعامل فردبا محیط وجود دارند.

 انواع مشاوره

از دیدگاه های مختلف مشاوره به انواع متفاوتی تقسیم می شود.

چنانچه موضوع مشاوره ? مورد نظر قرار گیرد ،انواع مشاوره عبارتند از :

•  مشاوره تحصیلی

•  مشاوره شغلی

•  مشاوره ? سازشی یا شخصی

•  مشاوره? خانواده و ازدواج

•  مشاوره ? اجتماعی و مشاوره های تخصصی نظیر مشاوره ?حقوقی و پزشکی

در انواع مشاوره های فوق، ملاک تقسیم، موضوع مشاوره است که می تواند تحصیلی، شغلی، روانی، خانوادگی، و مواردی دیگر باشد.

در تقسیم بندی از نوعی دیگر، تعداد مطرح می شود؛ چنانچه هم مشاوره و هم مراجع یک نفر باشد،

مشاوره فردی است و در صورتی که تعداد بیش از یک نفر باشد مشاوره گروهی است.

مشاوره فردی از نظر روش اجرا به سه نوع مستقیم، غیر مستقیم، و انتخابی تقسیم می شود .

مشاوره? گروهی از نظر تعداد مشاور و مراجع سه حالت دارد:

1. مشاوره یک نفر و مراجع چند نفر : در این نوع مشاوره، چند نفر مراجع که دارای مشکل یا علایق مشابهی هستند، به وسیله ? یک نفرمورد مشاوره قرار می گیرند.
2. مشاوره چند نفر و مراجع یک نفر: در این حالت، چند نفر مشاور در حل مشکل به یک مراجع کمک می کنند. این نوع مشاوره بیشتر در کارهای اداری، اجتماعی و سیاسی مورد استفاده واقع می شود. حالتی که رئیس جمهوری از مشاوران زیادی در امور مملکتی استفاده می کند، یا رئیس یک مؤسسه، از مشاوره ? تعدادی کارشناس در اداره ? آن مؤسسه بهره می گیرد، از این نوع است.
3. مشاور چند نفر و مراجع چند نفر: این نوع مشاوره، کمتر کاربرد دارد ولی در موارد مشکلات حادّ اتفاق می افتد. هر گاه هیأت دولت در مقابل یک مشکل حاد- نظیر مسائل اقتصادی یا دفاعی- متخصصانی را برای مشاوره دعوت می کنند، حالتی از این نوع مشاوره است. حالت دیگر این نوع مشاوره، وضعیتی است که پدر، مادر و تعدادی از اعضای خانواده، در مقابل ناسازگاری کودکشان، از شورایی از متخصصان روانی و تعلیم و تربیت، خواستار نظر جمعی آنان می شوند.